مقدمه
یکی از دغدغه های بنیادین جوامع بشری حق مدار معاصر، مسئله « جایگاه حقوق مردم و چگونگی تأمین آن » است.گفتمان دینی اغلب «تکلیف مدار» قلمداد شده است. پرسش اساسی این است که آیا حکومت دینی می تواند نسبت به کرامت و حقوق و آزادی های شهروندان و بویژه اقلیت ها، پایبند باشد؟ برخی به این مسئله با دیدۀ تردید نگریسته اند.البته گفتمان دینی با مفهوم حق و حق مداری بیگانه نبوده است و از دیرباز در پژوهش های اسلامی، درباره اهتمام به «حق الناس»، دست مایه های ژرفی وجود داشته است.
امام خمینی1 در امتداد این رویکرد در اظهارات و بیانات خویش و بویژه در عملکرد ده ساله پس از پیروزی انقلاب اسلامی تلاش نمود تا گفتمان «حق مداری» و «حقوق شهروندی» را بارور نماید. اما چالش های نظری و عملی این حوزه همچنان در انتظار تامل ها و اندیشه ورزیهای نخبگان حوزه های گوناگون علوم اسلامی و اجتماعی است.خصوصا که در دوران معاصر و با پیشرفت تکنولوژی، عرصه های جدیدی از توجه به حقوق مردم پدید آمده است و این مقوله در حوزه های نوینی چون نظارت، توسعه، سلامت ، محیط زیست و تصدی مشاغل حائز اهمیت گردیده است.
همایش بین المللی «حقوق مردم و حکومت دینی در اندیشه امام خمینی(ره)»، جایگاه حقوق مردم در حکومت دینی را با تأکید بر اندیشه های
امام خمینی1 به بحث می گذارد.
موضوعات
الف: مفاهیم بنیادین در حوزه حقوق مردم
1- «حقوق مردم» و خدا، انسان، جامعه و طبیعت
2- منزلت انسان در قرآن، فلسفه، کلام، عرفان و فقه
3- حقوق مردم و نسبت آن با عقیده، دین، مذهب
4- تحلیل خاستگاه حقوق مردم در اندیشه دینی
5- رابطه حق و تکلیف در اندیشه دینی
6- حقوق مردم و بهره وری سیاسی، اخلاقی، اقتصادی در اندیشه اسلامی
ب- بنیادهای حکومت دینی و ساختار آن
1- نسبت میان حاکمیت الهی و حکومت دینی
2- حکومت دینی و نسبت آن با فقه و فقیهان
3- مردم سالاری و حکومت دینی
4- اعتبار آراء عمومی در حکومت دینی
5- قانون گذاری در حکومت دینی (مبانی، اهداف و گستره)
6- آموزه های دینی و قانون اساسی
7- جایگاه مصلحت
ج: حقوق مردم در حکومت دینی
1- حقوق بشر، حقوق شهروندی و حقوق اساسی در حکومت دینی
2– حکومت دینی و تساوی حقوق مردم و برابری در پیشگاه قانون
3- حوزه خصوصی و حوزه عمومی در جامعه مدنی
4- حق تعیین سرنوشت
5- حق مشارکت مردم در تصمیم سازی های کلان حکومت دینی و حق مشارکت در حاکمیت
6- حق مردم در نقد حاکمان و نظارت بر آنان
7- حکومت دینی و حق توسعه یافتگی و دستیابی به زندگی شرافتمندانه
8- حکومت دینی و حق مردم بر سلامت محیط زیست
9- شایسته سالاری و حق مردم در تصدی مشاغل عمومی و دولتی
10- حکومت دینی و حق تنوع عقیدتی و اصل ممنوعیت تفتیش عقاید
11- حق امنیت قضایی
12- حق برخورداری از اطلاعات و آموزش اثر گذار در تصمیم سازی های زندگی
13- حق آزادی سیاسی و تشکیل احزاب
14- حق اعتراض مدنی