*شریف لک زایى

مباحث شفاهى امام خمینى(س) در باب اقلیتها بیشتر در اوج پیروزى انقلاب اسلامى و در پاسخ به پرسشهاى خبرنگاران مختلفى که با ایشان گفتگو داشته اند ایراد شده است. گرچه پیش از آن در بحثهاى فقهى خویش نیز به بحث دربارۀ اهل ذمه پرداخته، اما در اینجا بیشتر ناظر به مسائل اجتماعى و عمومى است که به آنها اشاره مى شود. یکى از نکته هاى برجسته و مورد علاقۀ خبرنگاران خارجى، پرسش از وضعیت اقلیتها پس از تأسیس نظام جمهورى اسلامى است. امام خمینى(س) ضمن پاسخ به پرسشهاى آنان دیدگاههاى خود را در این باره به تصریح بیان کرده است.

در اندیشۀ امام خمینى(س) اقلیتها در نظام جمهورى اسلامى همانند سایر افراد از حقوق برابر و احترام کامل برخوردارند: آنها با سایر افراد ایران در همه چیز مشترک و حقوقشان به حسب قوانین داده مى شود. و در حکومت اسلامى آنها در رفاه و آسایش و آزادى هستند.[1]

ایشان در پاسخ این پرسش که آیا در جمهورى اسلامى اقلیتهاى مذهبى جایگاهى دارند یا خیر، ضمن بیان اینکه رژیم شاه با اقلیتها رفتارى بهتر از رفتار با مسلمانان نداشته است مى فرمایند: ما طبیعتاً نسبت به عقاید مذهبى دیگران، بیشترین احترام را پس از سرنگونى دیکتاتورى و استقرار یک رژیم آزاد مى گذاریم، شرایط حیات براى اکثریت مسلمان و اقلیتهاى مذهبى بسیار خوب خواهد شد.[2]

در واقع ایشان معتقد است در رژیم پهلوى حتى شهروندان مسلمان نیز از شرایط مطلوب برخوردار نبوده اند چه رسد به اقلیتهایى که درون این نظام زندگى مى کرده اند. اما این نوید را پیش از پیروزى انقلاب اسلامى مى دهد که شرایط مطلوب حیات براى اقلیتها در نظام دینى کاملاً وجود خواهد داشت. به هر حال در نگاه ایشان تمامى اقلیتهاى دینى و مذهبى از حقوق طبیعى بهره مند هستند: اسلام بیش از هر دینى و بیش از هر مسلکى به اقلیتهاى مذهبى آزادى داده است. آنان نیز باید از حقوق طبیعى خودشان که خداوند براى همۀ انسانها قرار داده است، بهره مند شوند. ما به بهترین وجه از آنان نگهدارى مى کنیم. در جمهورى اسلامى کمونیستها نیز در بیان عقاید خود آزادند.[3]

سطوح و لایه هاى آزادى اقلیتها در نظریه سیاسى امام خمینى(س)، گوناگون است و عرصه هاى مختلفى را دربر مى گیرد از جمله: آزادى انجام مراسم و شعائر عبادى، آزادى عقیده و اندیشه، آزادى بیان و حق اظهار نظر، آزادى سیاسى (حق رأى دادن و حق انتخاب شدن به مقامات عمومى و سیاسى)، آزادیهاى شخصى و خصوصى و.... باید دید امام خمینى(س) چه نوع از این آزادیها را حق اقلیتها مى داند و در کدام موارد آنان را محدود مى کند. به عبارت دیگر ضمن مطالعه پاره اى از این آزادیها روشن خواهد شد که حقوق اقلیتها در مردم سالارى دینى و نظریه سیاسى امام خمینى(س) چگونه است و چه نسبتى میان مردم سالارى دینى و حقوق اقلیتها برقرار است؟ مفروض پژوهش این است که ایشان حقوق و آزادیهاى مذکور را حق مسلمانان مى داند، و در این مقاله بحث مى شود که آیا امام خمینى(س) غیر مسلمانان و اقلیتها را نیز در این نوع آزادیها با مسلمانان برابر مى داند یا اینکه قائل به تفصیل شده و محدودیتهایى براى آنان قائل مى شود.

ادامه مقاله را اینجا مطالعه نمایید.