دکتر محمدحسین جمشیدی*

در نگاه امام خمینی مردم جایگاهی والا و انسانی دارند. جایگاه خلافةاللهی. برمبنای نگرش امام خمینی از اصل توحید حاکمیت الهی، برابری آدمیان و آزادی آنها نشأت می گیرد. بر  همین اساس حکومت نیز حکومت خدا و حکومت قانون خداست. با نگاهی که امام به مردم و دین اسلام به عنوان دین فطرت دارد حکومت را وابسته به مردم و آرای آنان می داند و این را مبتنی بر حق شرعی و حق قانونی و حق انسانی مردم دانسته است. حکومت مورد نظر او در عصر ما جمهوری اسلامی است. جمهوری در نگاه او در اصل هیچ معنایی جز مردمی بودن ندارد و این موضوع مورد قبول عقل و نیز عقلای عالم است. اسلام نیز دین انسان و دین مردم است. بنابراین در اندیشه سیاسی امام خمینی تعارض و دوگانگی یا غیریت بین جمهوریت و اسلامیت و بین مردم و اسلام نیست. بلکه این دو دو چهره یک وجودند و نه دو وجود متمایز.

امام خمینی حکومت را ابزاری برای تحقق عدالت ‏و سعادت مردم؛ و ولایت سیاسی و حکومت را بسته به آرای مردم می داند و می فرماید میزان رأی ملت است. او قائل به مشارکت همه جانبه مردم در دو بعد شکل گیری نظام و اداره آن است. امام خمینی برای مردم در بعد دوم مشارکت در حکومت، نقش های شورایی، نظارتی و نصح و همکاری و حمایتی را برای مردم در نظر دارد. نهایت اینکه او در چهره رهبر انقلاب اسلامی و بنیانگذار نظام و به عنوان یک عالم دینی و فقیه شیعی برجسته، در عرصه حکومت خود را و پیروانش را تابع و دنباله رو ملت و مردم دانسته و حکم مردم را فرمانروا و حکمرانان را خدمتگزار می داند.

یکی از ارکان اساسی انقلاب اسلامی و بلکه رکن اصلی تحقق بخش آن بدون تردید مردم بودند. در اینجا نیز مردم بماهو مردم در تحقق انقلاب و آفرینش آن نقش بازی کردند. بدین معنا که این انقلاب از سوی گروهی خاص یا جناح و طبقه ای ویژه یا صنف و نحله ای مشخص صورت نگرفت و بلکه اسناد انقلاب نشان می دهد که تمام اقشار جامعه و به طورکلی به معنایی همگان در وقوع آن نقش داشتند. 

این بود که امام خمینی به عنوان ایدئولوگ، رهبرانقلاب و بنیان گذار نظام جایگاه مردم را شناخته و ارزش وافری برای آنان قائل گردید. در یک عبارت انقلاب اسلامی ایران را خود «انقلاب مردمی»[1]نامید و مردم را «ولی نعمت ما».[2] کم هستند رهبران سیاسی که حقیقتاً به مردم و خواست های واقعی آنان توجه کرده اند و با مردم تعاملی انسانی داشته اند. امام خمینی از همین رهبران اندک در جهان بشری است که مردم در جان و ذهن و اندیشه او دارای جایگاهی ارزشمند و سرنوشت ساز هستند. از همین رو یکی از دستاوردهای بزرگ انقلاب اسلامی ایران که در اصل پیروزی این نهضت را به دنبال داشت، توجه و بها دادن به مردم و افکار عمومی آنان بود که با اعتقادی کامل و ایمانی خالص وارد مبارزات انقلابی شدند و توانستند دست استعمار و دخالت های بیگانگان در امور داخلی کشور را از بین ببرند.

ادامه مقاله را اینجا بخوانید.