حجت الاسلام و المسلمین محسن قنبریان

خلاصه مقاله

پیشینۀ این بحث

این مقوله (اسلام حکومتی و حکومت اسلامی) با تعابیری عا تر و متنوع  در اندیشه برخی از بزرگان از علماء و هم روشنفکران مسلمان آمده است:

1 – تعبیر «استبداد دینی» در  اندیشۀ مرحوم نائینی(ره) (تنبیه الامة تنزیه الملة) تعبیری عامتر از همان اسلام حکومتی.

2 - «گرایش تفریطی و جمود» در عرض «گرایش افراطی و روشنفکری» در مقابل «گرایش اعتدالی» در اندیشه شهید مطهری (اسلام و مقتضیات زمان.)

3 – تعبیر «مذهب شرک» علیه «مذهب توحیدی» در اندیشه شریعتی و هم ضلع سوم مثلث زر و زور و تزویر تعبیری عام از اسلام حکومتی است. (مذهب علیه مذهب و …)

4 – باز به نوعی تفکرات این جریان و همسوهایش چون اندیشه جدایی دین از سیاست و جدایی اجتهاد از اجرا و… دراندیشه سید جمال به چشم می خورد.

در نوشته های برخی از این بزرگان جریانی چون بلعم باعور در مقابل موسی(ع)، فریسیان در مقابل عیسی(ع)، قریشیان در مقابل پیامبر(ص)، اسلام اموی و عباسی در مقابل اسلام علوی، نحله اشعری و اخباریگری در مقابل جریان معتدل اهل بیت(ع) و اجتهاد جریان استبداد خواه در مقابل مشروطه مشروعه خواه همه از نمونه  های رویارویی این دو جریان شاهد آورده شده است.

* تعریف و تفریق اسلام حکومتی و حکومت اسلامی

1ـ در اسلام حکومتی «اسلام» مقدمه و ابزار و «حکومت» غایت و هدف است. در حکومت اسلامی «حکومت» مقدمه و ابزار و «اسلام» غایت و هدف است.

2ـ پس آنچه در اولی باید بماند «حکومت» است نه اسلام و در دومی آنچه ماندنی است «اسلام» است ولو حکومت ستانده شود (اسلام خواهی امیرالمؤمنین(ع) …)

3ـ اقتضای اسلام حکومتی: تنگ نظری و دگماتیسم و جمود و تحجر و التقاط و تحریف و انحصارطلبی و استبداد و … است و اقتضای حکومت اسلامی: دمکراسی و مردم خواهی، اصولگرایی و اجتهاد و احیاء تفکر دینی و … می باشد.

از اینرو در جامعه نمونه اول روز به روز مفاهیم و ارزشهای اسلامی می میرد و در جامعه نمونه دوم روز به روز ارزشها و تعالیم احیاء و شکوفا می شود.

اسلام حکومتی «اسلام پوسته گرا و عمق گریز» است و اسلام حکومت اسلامی «عمق گرا و پوسته گزین» است و…

ادامه مطلب...