اهمیت سیاست و اخلاق و نقش آنها در زندگى آدمى، انجام پژوهش در این زمینه و روشن شدن بیشتر این مفاهیم را ضرورى مىسازد به ویژه از آن روى که روشن شدن تعاملات اخلاق و سیاست، تکلیف بسیارى دیگر از مقولات با شناخت چگونگى ارتباط اخلاق و سیاست در هر شرایط و روند تاریخى، م ىتوان دریافت که چه عواملى در این ارتباط مؤثرند و چگونه این دو موارد مختلف بر یکدیگر تأثیر گذارده و با یکدیگر تعامل مى کنند که وضعیت جامعه در آن شرایط متفاوت و متمایز از وضعیت دیگر م ىشود. این مسأله را م ىتوان در زمانه و شرایط فعلى نیز پى گرفت و آثار و پیامدهاى احتمالى آن را دریافت و در جهت تحقق درست مفاهیم ارزشى در حوزه عمومى، سیاستگذارى و برنامه ریزى نمود. با این قصد و هدف، تعامل اخلاق و سیاست در اندیشه امام خمینى مورد بررسى قرار گرفت.
پرسشى که قصد پرداختن بدان را داریم این است که آیا امام خمینى توانست سازمان جدیدى در اخلاق و سیاست ایجاد نماید و موفق به ایجاد تغییراتى در نظم موجود آن گردد؟ و اگر توانسته به چه طریقى این کار را انجام داده است؟ در پژوهش حاضر اندیشه هاى اخلاقى و سیاسى امام خمینى مورد توجه قرار مى گیرد و در کنار آن به عوامل محیطى و فکرى در ارائه اندیشه امام و ایجاد تحول در اندیشه وى اشاره مى شود.
اخلاق
آثار اخلاقى امام خمینى، عمدتاً پیش از آغاز مبارزات گسترده سیاسى وى تألیف شده اند. اگر کشف اسرار را اولین اثرى بدانیم که امام در واکنش به شرایط زمان در سال 1322 تألیف نموده است، کتاب شرح دعاى سحر وى در سال 1307 و چهل حدیث در 1318 تألیف شدهاند. کتاب آداب الصلاه نیز در 1321 نگاشته شده است. پس از این دوره ها، مبارزات سیاسى امام آغاز مى شود. مباحث فقه حکومتى امام و به طور خاص بحث ولایت فقیه زمانى نگاشته شد که امام به دلیل مخالفت با برنامه هاى شاه در تبعید به سر مى برد. نکته اى که در این سالها در تألیفات امام و سخنرانى هاى او مورد تأکید زیاد قرار مىگ رفت نشان دادن این مطلب بود که اسلام منحصر به عبادات و اخلاقیات نیست، بلکه تمامى احکام آن سیاسى و داراى مضمون اجتماعى است. از این رو امام در سالهاى مبارزه با دولت شاهنشاهى مى کوشد تا نوعى اخلاق سیاسى را به نمایش بگذارد. این قضیه به دلیل مشى حکومتى شاه و شرایط موجود در ایران به ویژه پس از قضایاى انقلاب سفید و لایحه انجمنهاى ایالتى و ولایتى و بى احترامى نسبت به برخى موازین اسلامى صورت گرفت.
عمده آثار اخلاقى امام عبارتند از: شرح چهل حدیث، شرح حدیث جنود عقل و جهل، امام خمینى: «جمیع ملکات و اخلاق نفسانیه تا نفس در این عالم حرکت و تغیر است و در تحت تصرف زمان و تجدد واقع است و داراى هیولى و قوه است، قابل تغییر است و انسان می تواند جمیع اخلاق خود را متبدل به مقابلات آنها کند»
از نظر امام خمینى، عدالت نه تنها خواست فطرى بشر است بلکه از جمله سنن الهى، یکى از مقاصد قرآن، هدف اسلام و هدف ارسال پیامبران است.
جهاد اکبر و مبارزه با نفس. برخى از مطالب اخلاقى نیز به طور پراکنده در آثارى مانند اسرار الصلا ه، آداب الصلاه و تقریرات فلسفى آمده است. برخى مبانى مورد پذیرش امام، در این کتب که اثر مستقیمى بر تفکر اخلاقى او داشته است. از این قرارند:
ادامه این مقاله را از اینجا بخوانید.