بدون شک مهمترین مسئله پس از پیروزی انقلاب اسلامی در سال 1357 تعیین نظام سیاسی کشور بود. در این رابطه جریان های فکری و نیروهای سیاسی و اجتماعی، دیدگاه های مختلفی را در قالب الگوهای نظام سیاسی آینده مطرح نمودند. برخی از جریانات سیاسی خواستار عنوان جمهوری و یاجمهوری دموکراتیک و برخی دیگر جمهوری دموکراتیک اسلامی و یا جمهوری اسلام حمایت کرده و گروه دیگری نیز حکومت اسلامی را عنوان مناسب برای نظام سیاسی کشور می دانستند. اما در این میان مفهوم «جمهوری اسلامی» به عنوان عصاره اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) و به مثابه تئوری و نظریه ای سیاسی برای شکل حکومت توسط حضرت امام در بیستم مهر ماه 1357  در  پاسخ به اینکه عمل شما  دارای چه جهتی است و چه رژیمی را می خواهید؟ برای اولین بار برای بیان نوع حکومت اسلامی جایگزین نظام شاهنشاهی مطرح گردید.
 

اینکه امام چگونه به مفهوم جمهوری اسلامی رسید تا حدی در مراحل تکوین و تطور اندیشه سیاسی ایشان نهفته است، اما اینکه اساسا معنا و مفهوم آن چیست و دارای چه ماهیتی است، نیاز به بحث و بررسی و ارائه پاسخ دارد. جمهوری اسلامی پیشنهادی امام شامل دو جزء بود و از دو کلمه مرکب شده بود: کلمه جمهوری و کلمه اسلامی، کلمه جمهوری شکل حکومت پیشنهاد شده را مشخص می نمود و کلمه اسلامی، محتوای این حکومت را بیان می دارد.

در اندیشه سیاسی امام خمینی (ره)، جمهوری شکل حقوقی رژیم است که توسط خود مردم تعیین می شود.  در واقع مفهوم «جمهوری» در کلام و اندیشه امام به همان معنایی است که در همه جا وجود دارد و به نوعی فرم و شکل حکومت را تشکیل می دهد و مفهوم «اسلامی» نیز که محتوای آن فرم را که قوانین الهی است، بیان می دارد و در مناسبت ها و مکان های مختلف بدان اشاره دارند ،ازجمله؛

«ما خواستار جمهوری اسلامی هستیم، جمهوری فرم و شکل حکومت را تشکیل می دهد و اسلامییعنی محتوای آن فرم، که قوانین الهی است.» (صحیفه امام، ج5، ص398)

ادامه مطلب