جمهوریت به مثابه ظرف و شکل، و اسلامیت به مثابه محتوا و ماهیت نظام تازه تأسیس کشور ایران، همواره مد نظر امام خمینی(س) بوده است. ایشان مبنای مشروعیت نظام جدید پس از پیروزی انقلاب اسلامی را مردمی بودن و اسلامی بودن آن می‎دانستند. از این رو، در شرایطی که بدیلهایی همچون جمهوری دموکراتیک و یا حکومت اسلامی از سوی برخی افراد و گروهها مطرح می‎شد بر «جمهوری اسلامی، نه یک کلمه کم و نه یک کلمه زیاد» تأکید می‎کردند.

1. امام خمینی(س) و مسأله دولت موقت

امام خمینی(س) در مواجه با مسأله دولت موقت ـ از زمان تعیین مرحوم مهندس  بازرگان به عنوان اولین نخست‎وزیر ایران تا پذیرش استعفای وی ـ رویه‎ای را در پیش  گرفتند که از بسیاری جهات می‎تواند مورد سرمشق آیندگان قرار گیرد. برخی از  مهمترین اصول حاکم بر سیرة عملی امام خمینی(س)‌ در این زمینه عبارتند از:

اصل مشورت‌باوری و توجه به دیدگاههای کارشناسان و خبرگان

امام خمینی(س)‌ زمانی که تصمیم به تشکیل دولت موقت گرفتند، مرحوم مهندس  بازرگان را عطف به رأی اعضای شورای انقلاب و مشورت با افراد خبره و معتمد  کشور برگزیدند و با وجود اینکه ایشان در بسیاری از موارد با دیدگاههای مرحوم  بازرگان موافق نبودند، خود را به نظر مشورتی خبرگان و کارشناسان وقت متعهد  می‎دانستند. این موضوع، یعنی احترام به نظر کارشناسان و مشاوران امین، اصلی است  که به کرّات در سیرة عملی امام خمینی(س)‌ در اداره و پیشبرد امور جامعه و انقلاب  قابل مشاهده می‎باشد.

اصل تأکید توأمان بر جمهوریت و اسلامیت نظام

جمهوریت به مثابه ظرف و شکل، و اسلامیت به مثابه محتوا و ماهیت نظام تازه‌تأسیس کشور ایران، همواره مد نظر امام خمینی(س)‌ بوده است. ایشان مبنای مشروعیت نظام  جدید پس از پیروزی انقلاب اسلامی را مردمی بودن و اسلامی بودن آن می‎دانستند. از  این رو، در شرایطی که بدیلهایی همچون جمهوری دموکراتیک و یا حکومت اسلامی از سوی برخی افراد و گروهها مطرح می‎شد بر «جمهوری اسلامی، نه یک کلمه کم و نه یک کلمه زیاد»[1] تأکید می‎کردند. اعتقاد به چنین اصلی، نه صرفاً بر اساس مقتضیات  زمانه، بلکه متأثر از مبانی معرفت‎شناسانه اندیشة سیاسی ایشان بوده است که ضمن اعتقاد به ولایت شرعی‎ که برای خویش قائل بودند، به حق انتخاب ملت و لزوم تکیه به آرای عمومی مردم نیز اعتقاد داشتند. در هر حال، از مجموع فرمایشات و سیرة عملی  امام خمینی(س)‌ می‎توان اینگونه نتیجه‎گیری کرد که ایشان به هیچ وجه حاکمیت ولایت فقیه بر کشور را برای مشروعیت نظام به معنای سیاسی و نه فقهی کلمه، کافی نمی‎دانستند و توجه به افکار عمومی و دخیل بودن آرای ملت ایران برای تشکیل نظام جدید را نیز اصلی اساسی تلقی می‎کردند.رگان به عنوان اولین نخست‎وزیر ایران تا پذیرش استعفای وی ـ رویه‎ای را در پیش  گرفتند که از بسیاری جهات می‎تواند مورد سرمشق آیندگان قرار گیرد. برخی از  مهمترین اصول حاکم بر سیرة عملی امام خمینی(س)‌ در این زمینه عبارتند از: