مردم و رهبران سیاسی همواره دو محور اصلی سیاست در دوران جدید محسوب شده اند.این دو را مفهوم خیر عمومی به هم پیوند می دهد و سیاست در عمل اتفاق می افتد. در اندیشه سیاسی برترین مصادیق خیر همگانی سعادت و فضیلت است. امام خمینی از سعادت در انسان شناسی بحث می کند و معتقد است که سعادت مردم جز با اختیار قایل شدن برای ایشان موضوعیت ندارد و هیچ پیامبر و مصلحی به اجبار و اکراه نمی تواند مردم را به سعادت برساند.(امام خمینی، آداب الصلاه) از سوی دیگر و برطبق اعتقاداتِ مسلمانان، خداوند از مردم آگاه (عالمان) تعهدی مبنی بر دلسوزی و فداکاری برای مردم می گیرد. هر کسی نسبت به مردم خویش مسئول است و باید به امور آنان توجه نماید. پس امام خمینی سیاست را مرکب از دو سنخ عامل انسانی یعنی رهبران و مردم می بیند که هردو واجد حقوق و وظایف اند.
آرای سیاسی امام خمینی درباره ی مردم و رابطه ای که در دوره ی رهبری میان او و مردم برقرار شد در ذیل انسان شناسی قابل بررسی است؛ بدین معنا که ابعاد رابطه ی میان دو سر این طیف، ریشه هایش را در انسان شناسی خواهد جست.به نظر می رسد انسان شناسی امام را در باب موضوع مردم بتوان با مفهوم حق پیگیری نمود. در اینجا حق نه در معنای حقوقی، بلکه در اندیشه سیاسی مد نظر است. مردم در نسبت با سیاست واجد چه حقی هستند؟ و اصولا حق فردی و شخصی مورد بحث نیست. بلکه تعابیری مانند حق الناس و حقوق مردم و حقوق شهروند و یا حقوق همگانی موضوعیت دارد. امام خمینی حقوق مردم را در چارچوب اندیشه اسلامی خویش قابل طرح می بیند. در آداب الصلاه حقوق مردم و حقوق خدا را از هم جدا ولی ضروری می داند؛ یعنی سالک الهی به هردمی این حقوق توجه داشته و حدود آن را از هم جدا می کند. امام با تعابیری مانند حقوق خلقّیه و حقوق الهیه از آن دو نام می برد. ردّ این هردو با سالک واجب است.(امام خمینی، آداب الصلاه : 65)
ادامه این مقاله که به قلم دکتر سیدرضا شاکری، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی نگاشته شده را می توانید اینجا مطالعه نمایید.